CEBUANO NEWS: Kalamidad og pag usab usab sa panahon gituki sa APEC tungod sa epekto sa ekonomiya

Tungod kay dako kini og epekto sa ekonomiya, pagpangandam sa mga kalamidad ug pagusab usab sa panahon, lakip sa gimugna nga Cebu Action Plan (CAP) sa mga meimbro sa Asia Pacific EconomicConference (APEC) dinhi sa Sugbo.

Si Dr. Alan Bollard, ang Executive Director sa APEC Secretariat, mibutyag nga lakip sa  CAP ang pagmugna og mga pamaagi sa saktong pagpangandam sa mga kalamidad ug ang pag usab usab sa panahon (climate change).

Kini tungod kay nakita sa mga delegado sa APEC member economies, nga ang kalamidad og pag usab usab sa panahon adunay dakong epekto kabahin sa patigayon og ekonomiya.

Matod ni Bollard, gipangunahan sa Pilipinas ang pag ambit ug mga pamaagi tungod kay kapila na kini gikuso kuso ug mga kalamidad ug mga abnormal nga panghitabo tungod sa pag usab usab sa panahon.

Apil sa mga punto mao ang disaster financing, o diin mahatagan og ayuda pinansyal (utang o grant) ang isa ka rehiyon o local government unit, sa ilang mga tinguha pagpamalit ug  mga ekipo o mga pagbansay bansay, agig pangandam sa kalamidad.

PTV4 Reporter Ria Fernanez throws a question to Dr. Bollard

“Nag una ang Pilipinas tungod sa kasinatian niini sa pagsugakod sa daghang mga natural nga kalamidad sa mga katuigan (Philippines has clearly lead the way, having learned to cope with a number of natural disasters over the years),” matod ni Bollard.

Si Bollard nagkanayon  nga sabotan usab sa mga member economies kun unsaon mas mapadali ang pagpadala og ayuda nga ekipo ug mga hinabang sa panahon sa emergency.

Kini tungod dako ang mabayaran nga buwis sa pagpadala og ekipo o bisan gani ang mga hinabang, abagahon pa sa nasod nga gihatagan ang buwis sa pagpadala.

Nasayran nga ang natural  nga kalamidad og ang pag usa usab sa panahon dali ra nga makapapas sa mga systema sa pagpakunhod sa kalisod ug uban pa mga pagpalambo sa ekonomiya.

Mga sakop sa media sa International Media Center

Daghang mga negosyo og industriya ang apektado lakip napod ang mga trabahante og mamumuo tungod niining mga kalamidad.

Ang mga 21 ka mga member economies sa APEC nagpadala sa ilang mga Finance Ministers og mga disaster planners dinhi sa Sugbo aron sa pagsalmot sa mga tigum.

Walay hisgutanang political ang tukion sa APEC kun dili mga isyu sa pagpasayon og paglambo sa patigayon, industriya og serbisyo. 

Dugang kasayoran mahimo muadto sa 

CEBUANO: Mga palisiya makabalda sa hapsay nga patigayon, hisgutan sa APEC

Hisgutanan sa paghiusa sa mga palisiya sa mga gobyerno aronpagpahapsay sa patigayon: kini maoy tuki-on sa mga delegado sa Asia Pacific Economic Conference (APEC) nga nia karon dinhi sa Sugbo.

Sa musunod nga usa og tunga ka mga
adlaw, hisgutan dinhi sa

Sugbo ang paghiusa sa mga regulasyon o palisiya sa mga panggamhanan aron

sagopon usab sa matag “member economy” sa APEC.

                Matod ni Economic Planning Secretary ug
National Economic

Development Authority (NEDA) Director General Arsenio Balisacan, kining mga

“structural reforms” pagpahapsay na unya sa patigayon ug negosyo dinhi sa

Pilipinas tali sa ubang mga sakop sa APEC.

Matod ni Balisacan, tinguha niini
ang pagwagtang sa mga

kumplikado nga mga proseso nga makapugong unya sa mga kaayuhan nga unta alang

sa mga magpapatigayon ug mamumuo dinhi ug nagdto na sa gawas sa nasud.

Siya nagkanayon, nga suwayan nila
ang pagtakdo sa mga

regulasyon sama sa lisensya sa atong mga professionals nga dili dawaton didto

sa ubang nasod.

Gawas niana, adunay mga kompaniya
nga gusto munegosyo sa

ubang nasod apan naay mga giatubang nga mga legal nga pagbabag.

Lakip na niana ang di na unta
kinahanglan pang permi nga

pagpangayo sa birth certificates sa matag mo-apply sa trabaho.

 “Or a firm wanting to diversity
its product offerings, but would have to obtain additional licenses and permits
to be allowed to do so (O adunay mga kompaniya nga gusto nga

mutanyag og managlahing mga produkto apan gikinahanglan ang paglukat og lain na

usa nga mga licensya aron matuman kini),” matod ni Balisacan.

Kasagaran, mawagtangan og gana ang
mga negosyante ug patigayon, tungod niining mga dili na gikinahanglan nga mga
regulasyon.  Kini usab hinungdan nga daghang mga

trabahante ang dili makapalambo sa ilang kaugalingon.

Dinhi sa Pilipinas, si Balisacan
nagkanayon nga aduna nay structural reform o kausaban ang nahimo aron mas sayon
ang pagpadagan sa usa ka

negosyo o serbisyo.

“A simple reform is when we no
longer [require] urine test

in getting a driver’s license (Simple nga kausaban mao ang pagwagtang na sa

urine test sa paglukat og driver’s license),” matod ni Balisacan.

Lakip napod sa kausaban ang pag
implementar og Philippine

Business Registry nga mupamenos sa mga adlaw sa proseso sa pagpa rehistro sa

negosyo ngadto nalang sa 30 ka minutes.

Giapil pod ni Balisacan nga usa ka
“structural reform” mao

ang paglangkat sa “oil price subsidy” ug ablihan ang merkado sa ubang mga

dumuduwa sa merkado sa lana.

Ang mahitabo nga tigum ugma sa
Structural Reform Ministerial

Meeting (SRRM) ikaduha pa lang nahitabo sukad niadtong 2008 APEC.

Si Balisacan isa sa mga opisyal sa
APEC nga mibuhat og

briefing sa International Media Center karon. (fcc/PIA7-Cebu)

CEBUANO: Dakong benepisyo makuha tali sa gamayng sakripisyo sa mga Sugboanon sa pagpahigayon sa APEC

Gamayng sakripisyo muresulta og dagkong benepisyo dinhi sa lalawigan sa Sugbo tali ning pagpahigayon sa Asia Pacific Economic Conference (APEC).

Gibutyag sa tigpamaba sa APEC, Assistant Secretary Charles Jose, nga ang mga gibuhat nga pagsabot og pagsakripisyo sa mga Sugboanon aron mapahigayon nga malampuson ang APEC makahatag unya og daghang kaayohan sa ngadto ngadto.

Kini tungod sa mga gipatuman nga pagsira sa mga dalan (road closures)og pagdili sa pag agi sa mga dagkong sakyanan (truck ban) sa kinatibuk-ang pagpahigayon sa mga tigum sa APEC .

“Adunay mga pamaagi nga gikinahanglan nga ipatuman aron masiguro nga luwas ang atong mga bisita og hapsay ang pagpahigayon sa mga tigum diin hisgutan nila ang pagpahingusog sa binayloay sa Asia Pacific (Certain necessary measures were put in place to ensure the safety and security of visitors and the smooth flow of meetings as delegates discuss ways to strengthen Asia-Pacific trade),” matod ni Jose.

Matod niya ang pagpasabot sa Sugboanon sa mga nasinating ginagmayng pagkabalda timailhan kini sa kultura sa pagmainiton og pagka maabi abihon sa mga bisita.

Daghan unyang mga negosyo og mga panguartahan ang mamugna tungod sa mga APEC meetings.

Gani sa pagkakaron, mapasigarbohon so Jose nga aduna nay maayong mga bunga ang nasinati sa mga naa sa Sugbo lakip napod ang mga kasikbit nga mga kalungsuran og lalawigan.

Adunay mga nakatrabaho tungod sa APEC kay gikinahanglan ang dugang mga empleyado para sa operasyon sa mga hotels og mga restaurants.

Ang mga gagmayng negosyo o ang mga Micro Small and Medium Scale Enterprises (MSME’s), matod ni Jose na bibo tungod kay daghan ang gikinahanglan nga mga furnitures, fashion accessories og uban pang mga supplies para sa mga tigum.

Sunstar Daily Reporter Rebelander Basilan throws a question to ASEC Charles Jose 

Ang mga local nga mag uuma mao usab ang nag supply sa mga hotels og restaurants sa ilang panginahanglon nga mga lamas, utanon og prutas para sa pagkaon sa mga delegado.

CCTN Reporter Fem Marie Dumaboc 

Adunay gitan-aw nga kapin sa 3000 ka mga delegado og mga kauban ang muari sa Sugbo tungod sa gipahigayon nga APEC meetings. (fcc/PIA7-Cebu)

CEBUANO : Tungod sa APEC, hayan mudaghan ang Export Processing Zones

Hayan mapun-an pa unya ang mga Export Processing Zones dinhi sa Probinsya sa Sugbo sa mga umaabot nga mga katuigan.

Kini usa unya sa positibong resulta sa gipahigayon nga mga tigum sa Asia Pacific Economic Conference (APEC) dinhi sa lalawigan sa Sugbo.

Mao kini ang butyag ni Cebu Gobernador Hilario Davide III sa mga mga tigbalita nga nag base sa International Media Center karong adlawa.


Matod ni Davide nga ang gipahigayon nga mga tigom, dako nga posibilidad nga makapuno sa siyam na nga mga EPZ's nga anaa sa probinsya.
Gitan-aw kini nga ang mga negosyo mukatag na ngadto sa mga kalungsuran og dili lamang sa Metro Cebu.

"Mao na ang tumong sa paghangyo sa mga negosyante sa pagduol sa mga gagmayng negosyante nga anaa sa countryside aron mulambo pd kini sila," matod ni Davide.

Kun anaa na ang dugang nga mga EPZ og negosyo sa mga kalungsuran, dili na unya maghuot pa ang mga dakbayan sa Sugbo, Mandaue og Lapulapu.

Sa pagkakaron, si Davide nagkanayon nga na bibo ang daghang mga industriya sa pagpangandam pa lang sa APEC meetings.

Lakip na niini ang manufacturing sama sa mga furnitures, fashion accessories, native products, og pagkaon.

Aduna pod trabaho ang naabli tungod sa panginahanglanon sa mga hotels og mga restaurants.

Ang turismo na bibo usab human daghan mga delegado ang nanggawas og misuroy sa mga kasikbit sa Sugbo.

"Mapasigarbohon ako nga makadungog og mga maayong mga sugilanon gikan sa mga delegado nga nakaangay sila sa ilang mga nasinati dinhi sa atong probinsya," matod ni Davide.

Iyang pasalamat sa mga Sugboanon nga misabot kun aduna man ganing mga inconveniences nga nasinati sama sa traffic og pagsirado sa dalan.

"Adtong tan-awon ang dakong benepisyo nga makuha nato pinaagi sa pag pahigayon niining mga international nga mga kalihokan," matod ni Davide.

Si Davide ang nangulo sa local organizing committee. Adunay 87 ka mga tigum ang  ipahigayon sa Sugbo gikan sa Agosto 22 hangtud sa Septembre 11.

CEBUANO: Pagbatok sa terorismo gihisgutan sa APEC

CEBU CITY, Setyembre 1 (PIA) -- Gihisgutan pag ayo ang problema sa terorismo sa gipahigayon nga tigum sa Asia Pacific Econimic Conference (APEC) dinhi sa Sugbo.

CTWG Chair Oscar Valenzuela 

Ang Acting Executive Director sa Counter Terrorism Working Group (CTWG) Oscar Valenzuela miawhag sa tanang member economies sa APEC sa padayon nga magmabinantayon sa problema sa terorismo,

Kini human gitan-aw ang maong problema nga kumon sa tanan nga mga member economies.

Matod ni Valenzuel, daghang mga kinabuhi og propriedad, negosyo og mga katigayunan ang nakalas og napildi tungod sa maong problema. 

Sila nagpahigayon og mga workshops sa pag santa sa mga foreign terrorists fighters og ubang mga kalihokan nga makabalda sa hapsay nga pag binayloay og mga produkto og serbisyo sa mga member economies.

Apil sa ilang mga nakat-onan mao ang pag dala sa Indonesia sa dihang gibombahan ang Bali og Jakarta.

Giawhag ang mga member economies sa pagsige og update sa ilang tagsa tagsa ka mga counter terrorist plans.  

Ang tigum sa CTWG apil sa mga 87 ka mga tigum nga dinhi gipahigayon sa Sugbo. (FCC)

CEBUANO : Gagmayng negosyante og mga mamumuo nakakuarta na sa gihigayon nga APEC

 Mibubo na ug kuarta sa Sugbo og bisan sa kasikbit nga lalawigan, ang epekto sa pagpahigayon sa mga tigum sa Asia Pacific Conference (APEC) dinhi.

DTI RD Asteria Caberte 

Kini mao ang taho sa duha sa mga ahensya nga maoy labing nalambigit sa mga prepaprasyon alang sa APEC meetings.

Matod ni Department of Trade and Industry (DTI) regional director Asteria Caberte, labing busy karon ug bisan pa saw ala pa magsugod ang APEC, ang mga micro small and medium enterprises (MSME’s).

Kini tungod sa kusog nga panginahanglan sa mga produkto sama sa mga furnitures, fashion accessories, mga baskets og uban pa.

Gikan pa gani sa Bohol ang uban nga mga native products nga maoy giangkat sa mga taga Sugbo.

Lakip napod niini ang mga abot sa mga local nga mga mananumay og mag uuma sama sa mga utanon og lamas nga maoy gipanggamit sa mga kan-anan og mga hotels.

Daghan usab ang trabaho nga giablihan og kalit sa mga hotels og restaurants tungod sa APEC.

Matod ni Caberte, ang usa ka langyaw mugasto og labing menos $100 matag adlaw way labot sa iyang bayrunon sa gipuy-an.

Ang mga delegado nga naa sa Sugbo karon mukabot na og duol duha ka libo.

Sa laing bahin sa Department of Tourism Regional Director Rowena Montecillo nagkanayon nga daghan kaayo nga mga delegado ang mipalit sa mga local tours.

DOT RD Rowena Montecillo 

Gani  sa milabay nga napulo ka mga adlaw, mikabat na og 49 ka mga local tours ang napahigayon, nga naglangkob og 107 delegates.

Matag usa kanila, matod ni Montecillo, mibayad og P2500 ngadto sa P3500 sa local tour.

Ang mga tour naglangkob og Cebu City Tour, Twin City Tours og ang countryside tour.

Ang APEC meetings mudagan pa ngadto sa Septembre 11. Adunay 87 ka mga tigum ang ipahigayon dinhi sa Sugbo.(fcc/PIA7-Cebu)

CEBUANO: Makisayod kun unsa ang APEC, adto sa Activity Center sa Kapitolyo

Mga Cebuanos og kasikbit nga mga probinsya mamahimo na nga makahibalo kun unsa gyud ang Asia PacificEconomic Conference (APEC) sa pag abli sa Activity Center didto sa Kapitolyo sa Sugbo. 

Assistant Secretary Lito Nadal, DTI RD Asteria Caberte, CEBU PIO Asteria Caberte ug DOT RD Rowena Montecillo sa gipahigayon nga unang briefing sa pagbukas sa APEC Activity Center. 

Gipahibalo ni Ethel Natera, ang information officier sa lalawigan sa Sugbo, nga pormal ng gibuksan ang APEC Activity Center karong adlawa alang sa publiko.

Matod niya mamahimo na nga musulod ang mga estudyante, religious groups ug ang uban pang nagkalain laing sector nga gusto makahibalo kabahin aning mga tigom sa APEC nga anaa dinhi sa Sugbo.

Lakip na pod ang mga sakop sa media, magsusulat og mga bloggers nga wala mukuha og accreditation sa APEC committee og dili makasulod sa International Media Center nga naa mahimutang sa Bayfront Hotel.

Makita sa Activity Center ang live stream sa uban nga mga tigum sa APEC nga anaa sa upat ka mga hotels.

“We also have high speed internet connection making it easier for the writers and the public to post things on social media,” matod ni Natera.

Sa unang adlaw sa pagbukas adunay briefing nga gipahigayon inubanan sa mga opisyales sa 

Department of Trade and Industry (DTI) og Departmentof Tourism (DOT), ang mga ahensya nga subling aktibo sa preparasyon sa APEC 2015 dinhi sa Sugbo.

Giawhag usab ni Natera ang publiko nga manginlabot og tugkaron gayud ang tumong sa mga tigum sa APEC og unsa unya ang epekto niini sa Cebu og sa kinatibuk-ang nasod.

Gipasabot ni Lito Maderazo, sa APEC Regional Organizing Committee (ROC) nga sama sa usa ka “neighbourhood” ang relasyon sa APEC.

“Pagahisgutan ang basura, seguridad, kahimsog , ug uban pa nga mga butang nga mamayo ang managsilingan,” matod ni Maderazo.

Siya nagkanayon nga tumong sa APEC mapasayon ang pag balhin sa mga produkto og serbisyo sa mga meimbro.

Ang mga tigum sa APEC sa Sugbo mudagan gikan sa Agosto 22 ngadto sa Septembre 11 ning tuiga. (fcc/PIA7-Cebu)